Psikolojik Gelişim Birimi- Bugünün İlişki Düğümleri Geçmişte Nasıl Atıldı?
Bugünün İlişki Düğümleri Geçmişte Nasıl Atıldı?
Bağlanma Türleri ve Romantik İlişkiler
Çevrenizdeki bazı insanlar romantik bir ilişkiye başlamakta zorlanmıyorken, bazıları bunu ihtimal olarak bile değerlendirmiyor olabilir. Yaşanan olaylar benzer olsa da farklı ilişkilerde verilen tepkilerin birbirinden farklı olduğunu gözlemlemiş olabilirsiniz. Ya da siz de bir romantik ilişki içindeyseniz partnerinizin duygusal olarak çok yorucu olduğunu veya tam tersi sizden çok uzak durduğunu fark ediyor olabilirsiniz.
Birçok araştırma bu farklılıkları bağlanma teorisi ile açıklamaktadır. Yetişkinlikte kurulan romantik ilişkilerin bebeklikte birincil bakım veren (genellikle anne) ile kurulan duygusal bağın etkisinde geliştiği gösterilmektedir. Bağlanma teorisine göre bebeklikte deneyimlenen ilk ilişki ileriki yaşlarda kurulacak romantik ilişkilerdeki beklentilerin, inançların ve davranışların niteliğini etkileyebilmektedir.
Bağlanma Teorisine Göre Bağlanma Türleri
Bowlby tarafından geliştirilen bağlanma teorisine göre bebek bakım vereniyle etkileşiminden kendini, diğer insanları ve dünyayı anlamlandırabilmek için zihinsel temsiller geliştirmektedir. Bu tekrarlanan etkileşimlerin içeriğine göre bağlanma türleri ortaya çıkmaktadır. Bakım verenin sıcak, duyarlı ve tutarlı olması güvenli bağlanmanın; soğuk, mesafeli veya tutarsız oluşu güvensiz bağlanmanın gelişmesine neden olmaktadır.
Güvenli Bağlanma: Çocuk bakım vereni tarafından sevildiğini, korunduğunu ve ihtiyaçlarının düzenli karşılandığını bilir. Bakım vereninin yokluğunda üzülse de onun geri döneceğini bilir ve geri döndüğünde mutlu olur. Güvenli ortamın sunulması sayesinde öğrenme isteği, sağlıklı bir öz farkındalık ve özgüven gelişir.
Güvensiz Bağlanma: Çocuğun yakınlık, güvenlik, durağanlık, anlayış veya sakinlik gibi ihtiyaçlarının hiç karşılanmadığı veya tutarsız karşılandığı durumlarda gelişir.
- Kaygılı Bağlanma: Çocuk bakım vereninin güvenilmez olduğunu ve düzenli şekilde ihtiyaçlarına yönelik bakım vermediğini anlar. Ebeveyninden uzaklaştığında kaygılanır, ebeveyni yanına geldiğinde yakınlaşmaya direnir ancak bir kez temas sağlandığında güçlü bir şekilde bu teması sürdürmek ister.
- Kaçınan Bağlanma: Çocuğun yakınlaşma isteği ebeveyn tarafından görmezden gelinir. Ebeveynin reddedici tutumu çocuğun herhangi bir ilişkiye güvenemeyeceğine dair inancını geliştirir. Çocuk herhangi bir ayrılma veya kavuşma durumunda ebeveynine karşı tepki göstermez veya daha kaçıngan davranabilir. Kendi kendisini yatıştırması gerektiğini, ebeveyninin duygusal olarak mesafeli olduğunu ve ihtiyaçlarını kendisinin karşılaması gerektiğini öğrenir.
Romantik ilişkiler bağlanma türlerinden nasıl etkilenir?
Erken dönem çocukluk yaşantılarında gelişen bağlanma stilleri bireyin benlik algısını ve diğerleriyle kurduğu ilişkinin niteliğini etkileyebilmektedir.
Güvenli bağlanma stili olan kişilerin benlik algısı ve diğerlerine yönelik inancı olumludur. Romantik ilişkilerinde duygusal olarak doyum yaşarlar. Bu durum hiç sorun yaşanmadığı anlamına gelmez. İlişki içinde anlaşmazlıklar veya olumsuz durumlar yaşandığında çözüm odaklı olabilir ve hatalarının sorumluluğunu üstlenebilirler.
- Genellikle sevildiğinizi ve başkalarını sevebildiğinizi hissediyor, yakınlık kurmakta zorlanmıyorsanız,
- Duygularınızı, düşüncelerinizi ve ihtiyaçlarınızı ilişkiniz içinde paylaşmakta rahatsanız,
- Partnerinize bağlıyken kendinizin ve partnerinizin özgürlüğünü kısıtlamıyorsanız sizin de güvenli bağlanma stiliniz olabilir.
Kaygılı/kararsız bağlanma stili olan bireyler değersizlik duygusu ile sevilebilir olduğuna inançları düşüktür ve partnerlerinin de güvenilir olduğuna inanmakta zorluk yaşarlar.
- Partnerinizin sizi sevip sevmediği veya her an terk edebileceği konusunda sürekli tedirginlik ve kaygı yaşıyorsanız,
- Onun sevgisine ve ilgisine sürekli ihtiyaç duyuyorsanız,
- Kıskançlık duygusu ve ilişki içinde duygusal iniş çıkışlar fazlaysa kaygılı/kararsız bağlanma stiline sahip olabilirsiniz.
Kaçıngan bağlanma stili olan bireylerin kendine değer verdiği ve kendilik algılarının olumlu olduğu görülür. Bu bireyler ilişkilerinde kendi bağımsızlıklarını, kontrollerini ve otonomilerini korumak isterler.
- Uzun süreli romantik ilişki içinde olmayı tercih etmiyorsanız,
- İlişki içindeyken özgürlüğünüzün kısıtlandığını hissediyorsanız,
- Duygularınızı açmakta rahatsız hissediyorsanız
- Partneriniz sıkça mesafeli olduğunuzdan şikayet ediyorsa kaçıngan bağlanma stiline sahip olabilirsiniz.
Bağlanma stilinizi ilişkinizde problem yaşarken veya bir stres anıyla karşılaştığınızda nasıl tepki verdiğinizi düşünerek değerlendirebilirsiniz. Örneğin, güvenli bağlanma stiline sahip birey ilişkisiyle ilgili bir tehdit söz konusuysa bunu çözmeye odaklanırken, güvensiz bağlanma stili olan birey sorunla karşılaştığında bunu görmezden gelebilir veya sorundan kaçabilir.
Bağlanma stilinizi keşfetmek yakın ilişkilerinizde kendi davranışlarınızı ve yakınlık kurmaya dair tepkilerinizi anlamak ve partnerinizi nasıl algıladığınızı fark etmek için önemli olabilir. Bu keşif süreci romantik ilişkilerdeki beklentilerinizi anlamanıza, ilişki içinde karşılaştığınız sorunları nasıl çözebileceğinizi bulmanıza yardımcı olabilir. Ancak unutulmamalıdır ki erken çocuklukta oluşan bağlanma stilinin yetişkinlikte kurduğumuz ilişkileri etkilemekle beraber mizaci özellikler, kişilik özellikleri, ergenlik ve yetişkinlik dönemindeki deneyimler de kurduğumuz ilişkiler üzerinde rol oynamaktadır.
Referans:
Bowlby, J. (1969). Attachment and Loss, Vol. 1: Attachment. New York: Basic Books.
Bartholomew, K. & Horowitz, L. M. (1991). Attachment Styles Among Young Adults: a Test of a Four-Category Model. J Pers Soc Psychol,61(2), 226-244. doi: 10.1037//0022-3514.61.2.226.
Hazan, C. & Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 511.