Psikolojik Gelişim Birimi - İlişkilerde Uyum: Aşkın 3 Köşesi
Öğrenci Gelişimi Ve Deneyimi
Psikolojik Gelişim Birimi
İlişkilerde Uyum: Aşkın 3 Köşesi
Aşık olma hissini açıklamak için bilim insanları bir çok hipotez ortaya atmıştır. Sosyal psikologların bir teorisine göre aşık olma hissi toplumsal olarak inşa edilen ve biyolojik olmayan bir kavram. Bu demek oluyor ki, izlediğimiz filmler, okuduğumuz kitaplar ve toplumun diğer üyeleriyle gerçekleştirdiğimiz bilgi alışverişinin bir sonucu olarak, biz insanlar, bu duyguyu oluşturuyoruz ve beklentilerimizi de bu yönde şekillendiriyoruz.
Antropologların bir teorisine göre aşık olma hissi evrimin bir sonucudur. İnsanların soyunu devam ettirmesi için bir gereklilik olan cinsel arzu hissi, beyin kimyasında bir sürü değişikliğe neden olur. Teori, bu değişikliklerin bireyde yarattığı duygulara verilen ismin aşk olduğunu savunuyor.
Günümüz teknolojileri sayesinde aşık olma hissinin beyin kimyasını ve beyinde yarattığı değişikliklerin bir kısmını görüntüleyip yorumlama imkanına sahip olduk. Nörologlar duyguların beyinde yarattığı etkilerin bazılarını ölçebiliyor. Aşık olma hissinin beyinde yarattığı mutluluk da ölçülebilen bir gerçek. Ne yazık ki nasıl ve neye aşık olduğumuzun gizemi hala tam olarak açıklanabilir değil.
Bizim için zararlı olan birine karşı aşık olma hissini geliştirebilme potansiyeline sahibiz. Duygularını açmayan, iletişim kuramadığınız veya kendimize iyi hissettirmeyen insanlara karşı güçlü hisler besleyebilir ve onlarla romantik ilişki kurabiliriz. Bu ilişkilerdeki hislerimizi de aşık olma duygusu diye anlamlandırabiliriz. Bu romantik ilişkilerdeki büyük eksiklik ise duygusal yakınlık olarak adlandırılan kavramın olmayışıdır.
Duygusal yakınlık kavramı sağlıklı bir ilişkinin anlamlı bir faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kavram iki insan arasında güçlü bir bağ kurulmasını sağlar. Derin duyguları ve fikirleri güvenle paylaşabilmek, zevklerin ve espri anlayışının paralel olması, ihtiyaç halinde ilgi ve desteği şefkat ile birlikte vermek ve anlık öfke veya korku gibi duygular ile birbirine yaklaşmamak duygusal yakınlığı inşa eder. İlişkinin sağlığını belirleyen faktörlerden biri olan duygusal yakınlık günümüz teorilerine göre aşık olma hissini açıklamaya yetmemektedir.
Cornell Üniversitesi’nden Robert Sternberg aşık olma hissini birbirinden bağımsız üç faktör ile inceleyebilen ‘‘Üçgensel Aşk Teorisini’ ortaya çıkarıyor. Bu teoriye göre Aşık olma hissi duygusal yakınlık, tutku ve bağlılık başlıklarıyla inceleniyor. Tutku kavramı heyecan duyma, cinsel istek hissetme ve fiziksel uyarılmadan oluşuyor. Bağlılık ise partnerlerin ilişkide kalma ve ilişkiyi sürdürme isteği olarak açıklanıyor.
Sağlıklı bir ilişkinin sürmesindeki en önemli faktör duygusal yakınlık kavramı fakat diğer iki faktör de anlamlı şekilde önemli ve ilişki üzerinde belirleyici olmaktadır. Bu faktörleri bilmek romantik ilişkilerde bize önemli yararlar sağlamaktadır. İlişkide olan eksikliği tespit etmek, ilişkinin geliştirilecek ihtiyaçlarını anlamdırmak veya ilişkinin bir sona geldiğini anlamak kendimizi, ilişkimizi ve partnerimizi duygusal olarak koruyabilmek açısından önemli fayda sağlar.
Aşağıda aşkın inşasında 3 önemli faktörü hakkında ifadeler bulacaksınız. Bu ifadeleri ilişkinizde sorgulayarak kendiniz ve ilişkiniz ile ilgili farkındalık kazanabilir, ilişkinizin gelişmesi gereken yönleri veya eksikleri ile ilgili fikir sahibi olabilirsiniz. Bu ifadelerin ilişkinizde çoğunlukla eksik olduğunu fark ediyorsanız ilişkinizi sonlandırmayı gözden geçirmeniz sağlıklı olacaktır.
Duygusal Yakınlık
1. Partnerimle sıcak bir ilişkim var
2. Eşimden önemli duygusal destek alıyorum
3. Partnerime hayatımda büyük değer veriyorum
4. Partnerimle rahat bir ilişkim var
5. Eşimin beni gerçekten anladığını hissediyorum
Tutku
6. Eşimle olan ilişkim çok romantik
7. Partnerimin kişisel olarak çekici olduğunu görüyorum
8. Beni eşimin mutlu ettiği kadar mutlu edecek başka bir kişi hayal edemiyorum
9. Eşimle olan ilişkim hakkında neredeyse "büyülü" bir şey var
10. Eşimle olan ilişkim tutkulu
Bağlılık
11. Partnerimle olan ilişkimin istikrarına güveniyorum
12. Eşime olan bağlılığımı sağlam bir şekilde görüyorum
13. Eşime olan aşkımdan eminim
14. Eşimle olan ilişkimi kalıcı olarak görüyorum
15. Eşime karşı bir sorumluluk duygusu hissediyorum
Kaynakça:
Sternberg, R. J. (2020). What makes Love work: Triangles of love. Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/us/blog/successful-intelligence/202001/what-makes-love-work-triangles-love
Shorey, H. (2023). How to know if you’re in Love and why it might not matter. Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/intl/blog/the-freedom-to-change/202308/how-to-know-if-youre-in-love-and-why-it-might-not-matter
Whitbourne, S. K. (2023). The best kind of “love triangle.” Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/intl/blog/fulfillment-at-any-age/202312/the-love-triangle-that-is-actually-good-to-have
Samuel, L. R. (2023). The Psychology of Love. Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/intl/blog/psychology-yesterday/202306/the-psychology-of-love-0